قبل از آزمایش ناباروری، پزشک یا کلینیک ابتدا عادات جنسی را بررسی کرده و ممکن است توصیه هایی جهت بهبود احتمال بارداری ارائه دهند هر چند که در برخی از زوجین نابارور، علت خاصی یافت نمی‌شود (ناباروری بدون دلیل).
ارزیابی ناباروری ممکن است هزینه‌بر و حتی گاهی اوقات شامل اقدامات آزار دهنده‌ای باشد. به علاوه هیچ تضمینی حتی بعد از تمام آزمایش‌ها و مشاوره‌ها برای باردار شدن وجود ندارد.
آزمایشات برای آقایان
باروری مردان مستلزم توانایی بیضه در تولید کافی اسپرم سالم، تخلیه کارای آن در واژن و توانایی رسیدن آن به تخمک می‌باشد. آزمایش‌های مربوط به ناباروری مردان برای تعیین نقص در هر یک از این فرآیندها انجام می‌شود.
در روند کلی، ممکن است یک معاینه عمومی از جمله معاینه دستگاه تناسلی انجام شود اما به‌طور کلی آزمایش‌های خاص باروری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تجزیه و تحلیل منی(SA): پزشک ممکن است یک یا چند نمونه مایع منی بخواهد. مایع منی به طور کلی از طریق خودارضایی یا قطع رابطه و انزال مایع منی در یک ظرف تمیز بدست می‌آید. آزمایشگاه نمونه مایع منی را تجزیه و تحلیل می‌کند. در بعضی موارد، ممکن است ادرار نیز از نظر وجود اسپرم آزمایش شود.
- آزمایش هورمون: ممکن است برای تعیین سطح تستوسترون و سایر هورمون‌های مردانه آزمایش خون انجام شود.
- آزمایش ژنتیک: آزمایش ژنتیک ممکن است برای تعیین نقص ژنتیکی عامل ناباروری انجام شود.
- نمونه برداری از بیضه: در موارد انتخابی، ممکن است نمونه برداری از بیضه برای شناسایی ناهنجاری‌های موثر در ناباروری یا بازیابی اسپرم برای روش‌های کمک باروری، مانند IVF انجام شود.
- رادیولوژی: در موقعیت‌های خاص، ممکن است مطالعات تصویربرداری مانند MRI مغز، سونوگرافی ترانس رکتال یا اسکروتوم یا آزمایش واز دفرنس (وازوگرافی) انجام شود.
- سایر تست‌های تخصصی: در موارد نادر، آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی کیفیت اسپرم نظیر ارزیابی نمونه مایع منی برای ناهنجاری‌های DNA ممکن است انجام شود.
آزمایشات ناباروری زنان
ناباروری برای زنان به تخمدان‌ها بستگی دارد که تخمک‌های سالم آزاد می‌کنند. دستگاه تولید مثل باید اجازه دهد تخمک به لوله‌های رحمی منتقل و برای لقاح با اسپرم پیوند یابد. تخمک بارور شده باید به رحم رفته و در پوشش داخلی آن کاشته شود. آزمایش‌های مربوط به ناباروری زنان سعی می‌کند دریابد که کدام یک از این فرایندها مختل شده است.
ابتدا ممکن است یک معاینه عمومی بدنی، از جمله یک آزمایش منظم زنان و زایمان انجام شود. آزمایش‌های خاص باروری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش تخمک گذاری: برای تعیین میزان تخمک‌گذاری، سطح هورمون‌ها اندازه‌گیری می‌شود.
- هیستروسالپنگوگرافی(Hysterosalpingography): وضعیت رحم را ارزیابی کرده و انسداد یا سایر مشکلات را بررسی می‌کند. کنتراست اشعه ایکس به رحم تزریق و عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود تا طبیعی بودن حفره و وضعیت خروج مایع از لوله‌های رحمی بررسی شود.
- آزمایش ذخیره تخمدان: این آزمایش جهت تعیین مقدار تخمک‌های موجود برای تخمک گذاری می‌باشد. در این آزمایش، هورمون‌ها در اوایل چرخه قاعدگی اندازه گیری می‌شوند.
- سایر تست‌های هورمونی، میزان هورمون‌های تخمک گذاری و هم‌چنین هورمون‌های هیپوفیز که فرآیندهای تولید مثل را کنترل می‌کنند چک می‌کند.
- آزمایشات رادیولوژی: سونوگرافی لگن، بیماری رحم یا تخمدان را بررسی می‌کند. گاهی اوقات از سونوهیستروگرام (که سونوگرام تزریق سالین نیز نامیده می‌شود) برای دیدن جزئیات داخل رحم استفاده می‌شود که در سونوگرافی عادی دیده نمی‌شود.
بسته به شرایط، به ندرت آزمایشات زیر ممکن است انجام شود:
- هیستروسکوپی: بسته به علائم، پزشک ممکن است درخواست هیستروسکوپی جهت ارزیابی بیماری رحم داشته باشد. طی این روش، پزشک یک دستگاه نازک و سبک را از طریق دهانه رحم وارد رحم کرده تا هرگونه اختلال احتمالی را مشاهده کند.
- لاپاراسکوپی: این جراحی با حداقل تهاجم شامل ایجاد یک برش کوچک در زیر ناف و قرار دادن یک دستگاه نازک دید برای بررسی لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها و رحم است. با لاپاراسکوپی ممکن است آندومتریوز، اسکار، انسداد یا بی‌نظمی لوله‌های رحمی و مشکلات تخمدان‌ها و رحم مشخص شود.
قبل از اینکه علت ناباروری مشخص شود، لازم نیست همه افراد، همه یا حتی بسیاری از این آزمایشات را انجام دهند. پزشک تصمیم می‌گیرد که چه آزمایشاتی چه زمانی انجام شود.